Alimenty na rodziców są zagadnieniem nieopisanym wprost w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, dlatego rodzice często nie wiedzą, iż mogą domagać się od swoich dzieci takich świadczeń. Główną podstawą żądania alimentów od dzieci jest art. 128 k.r.o.
art. 128
Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny), obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Alimenty na rodziców – cel obowiązku alimentacyjnego
Alimenty mają na względzie zapewnienie osobom, które samodzielnie nie mogą zaspokoić potrzeb życiowych, niezbędnej pomocy krewnych, których sytuacja na to pozwala. Obowiązek alimentacyjny istnieje niezależnie od stosunków pomiędzy uprawnionym, a zobowiązanym, przy czym sąd rozpatrujący sprawę może mieć na względzie dotychczasowe zachowanie uprawnionego w stosunku do zobowiązanego.
Dostarczanie środków alimentacyjnych
Przepisy nie określają wprost sposobu, w jaki uprawniony ma otrzymywać środki utrzymania i wychowania. Obowiązek alimentacyjny można wypełniać nie tylko poprzez dostarczanie środków pieniężnych, ale również poprzez świadczenia w naturze (np. wyżywienie, ubrania, zapewnienie opieki i mieszkania). Jeśli strony nie potrafią porozumieć się co do sposobu realizowania obowiązku alimentacyjnego, konieczne będzie wystąpienie przez uprawnionego do sądu o zasądzenie odpowiedniej kwoty pieniężnej tytułem alimentów lub ustalenie innej formy świadczeń.
Formy dochodzenie świadczeń
Nie ma przeszkód do ustalenia alimentów w drodze umowy pomiędzy stronami. Dopuszczalne jest również zawarcie ugody sądowej. Art. 138 k.r.o. wprost mówi o możliwości zmiany umowy dotyczącej alimentów.
art. 138
W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
art. 184
Sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane drogą ugody zawartej przed wniesieniem pozwu. Sąd uzna ugodę za niedopuszczalną, jeżeli jej treść jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.
Alimenty na rodziców – przesłanki
Powstanie obowiązku alimentacyjnego dzieci względem rodziców wymaga spełnienia dwóch przesłanek. Pierwszą z nich jest pozostawanie przez rodziców w stanie niedostatku, a więc w stanie w którym dana osoba nie dysponuje środkami utrzymania lub usprawiedliwione potrzeby osoby pozostającej w niedostatku nie mogą być zaspokojone. Drugą przesłanką, która musi zostać spełniona łącznie z pierwszą jest fakt posiadania przez dzieci możliwości finansowych, aby spełnić obowiązek alimentacyjny.
art. 135
§ 1. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Alimenty na rodziców – kiedy nie przysługują
Fakt, iż rodzice źle wywiązywali się ze swoich obowiązków wobec dzieci, nie musi być dostateczną podstawą, by utracili oni prawo do żądania od nich alimentów. Aby rodzic utracił to prawo, jego zachowanie w stosunku do dzieci musi być rażąco niewłaściwe. Sytuacje rażącej niewłaściwości dookreślił Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 16 grudnia 1987 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 91/86, stwierdzając, że z rażącą niewdzięcznością mamy do czynienie w sytuacji:
– zawinionego przez rodzica popadnięcia w niedostatek lub umyślnego wywołanie sytuacji prowadzącej do żądania świadczeń alimentacyjnych;
– zachowania godzącego w życie lub zdrowie członka rodziny;
– naruszanie godności dobrego imienia i innych dóbr osobistych członków rodziny.
Dziecko dążące do oddalenia powództwa może dodatkowo powołać się na art 5 k.c. oraz na art 144 (1) k.r.o. udowadniając, że żądanie rodzica jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
art. 5
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
art. 144 (1)
Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka.
Źródło obrazu: pixabay.com Licencja: GDFL
