Wśród kupujących rozpowszechnione jest przekonanie o obowiązywaniu 1-miesięcznego terminu na zawiadomienie o wadzie pojazdu. Informacja ta rozpowszechniana jest również przez sprzedawców, którzy często arbitralnie twierdzą, że ich odpowiedzialność wchodzi w grę np. w przypadku zawiadomienia ich o wadzie w terminie 14 dni od zakupu. Tymczasem odpowiedź na pytanie ile trwa rękojmia i jakie są terminy na poszczególne czynności w ramach dochodzenia roszczeń, jest złożone.

Stan prawny w artykule aktualny na 2020 r.

Rękojmia a termin na zawiadomienie o wadzie

Po nowelizacji przepisów, która weszła w życie 25.12.2014 r. i ma zastosowanie do umów zawartych od tej daty, co do zasady, nie ma terminu na zawiadomienie o wadzie pojazdu. W starym stanie prawnym obowiązywał 1-miesięczny termin na zawiadomienie o wadzie od daty jej wykrycia dla nie-konsumenta i 2-miesięczny termin dla konsumenta. Ponadto dotyczyło to tylko i wyłącznie faktu zawiadomienia o wadzie, a nie realizacji uprawnienia (żądanie obniżenia ceny lub odstąpienie od umowy), co mogło nastąpić później.

Wyłącznie przedsiębiorca kupujący towar od innego przedsiębiorcy zobowiązany jest zawiadomić sprzedawcę o wadzie niezwłocznie po jej stwierdzeniu, zgodnie z art. 563 § 1 k.c.

Ile trwa rękojmia – stwierdzenie wady a złożenie oświadczeń

Dla określenia ile trwa rękojmia, kluczowe jest rozróżnienie pomiędzy dwoma terminami określonymi w art. 568 k.c.: 1) terminem na stwierdzenie wady i 2) terminem na złożenie stosownego oświadczenia (w przypadku odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny) lub złożenie stosownego oświadczenia i w ślad za tym wystąpienie do sądu (w przypadku żądania naprawy lub wymiany pojazdu).

Kodeks cywilny

Art. 568. § 1. Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeżeli kupującym jest konsument a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.

§ 2. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminu określonego w § 1.

§ 3. W terminach określonych w § 2 kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.

§ 4. W razie dochodzenia przed sądem albo sądem polubownym jednego z uprawnień z tytułu rękojmi termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

§ 5. Przepis § 4 stosuje się odpowiednio do postępowania mediacyjnego, przy czym termin do wykonania innych uprawnień z tytułu rękojmi, przysługujących kupującemu, zaczyna biec od dnia odmowy przez sąd zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem lub bezskutecznego zakończenia mediacji.

§ 6. Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.

Samo stwierdzenie wady, w przypadku towaru niebędącego nieruchomością, ma nastąpić w terminie 2 lat od daty wydania rzeczy kupującemu. W praktyce data wydania rzeczy będzie zazwyczaj datą zawarcia umowy sprzedaży.

Uprawnienia z rękojmi po stwierdzeniu wady

Od momentu stwierdzenia wady mamy 1 rok na: a) złożenie oświadczenia o odstąpieniu lub o obniżeniu ceny pojazdu lub b) złożenie oświadczenia i w ślad za tym wystąpienie do sądu z żądaniem naprawy lub żądaniem wymiany pojazdu.

W przypadku „a)” wystarczające będzie jeśli w terminie 1 roku od stwierdzenia wady nasze oświadczenie dojdzie do drugiej strony lub druga strona będzie miała możliwość zapoznania się z nim (art. 61 k.c.). Jest to termin na realizację uprawnienia do złożenia jednego z ww. oświadczeń. Dopiero w efekcie złożenia takiego oświadczenia powstaje roszczenie o zwrot ceny pojazdu (przy odstąpieniu) lub o zapłatę kwoty tytułem obniżenia ceny. Roszczenia te przedawniają się odrębnie na zasadach ogólnych (art. 117 i n. Kodeksu cywilnego), nie zaś we wskazanym w art. 568 § 3 k.c. terminie 1 roku.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r., sygn. akt I CKN 1075/97

„Terminy zawite z art. 568 § 1 KC nie mają zastosowania do roszczeń o zwrot ceny sprzedaży, które mogą być dochodzone na zasadach ogólnych.”

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1998 r., sygn. akt II CKN 73/98

„Odstąpienie od umowy w terminie rocznym, przewidzianym w art. 568 § 1 KC, pozwala kupującemu dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi po upływie tego terminu.”

Inaczej wygląda sprawa w przypadku „b)” z żądaniem naprawy lub żądaniem wymiany pojazdu. Art. 568 § 2 k.c. wyraźnie mówi o roszczeniu o usunięcie wady lub o wymianę rzeczy. Tym samym, jeśli realizujemy takie roszczenie, niewystarczające będzie złożenie oświadczenia o tym roszczeniu w terminie 1 roku. W tym terminie będziemy musieli również wystąpić z pozwem lub z zawezwaniem do próby ugodowej do sądu.

Ile trwa rękojmia dla konsumenta

Ponadto odrębną regulację przewidziano dla konsumenta, gdzie po stwierdzeniu wady konsument również ma 1 rok na a) złożenie oświadczenia o odstąpieniu lub o obniżeniu ceny pojazdu lub b) złożenie oświadczenia i w ślad za tym wystąpienie do sądu z żądaniem naprawy lub żądaniem wymiany pojazdu. Różnica polega jednak na tym, że termin 1 roku nie może skończyć się wcześniej niż termin 2 lat na stwierdzenie wady.

Przykłady

Opisana regulacja jest skomplikowana, w związku z czym jej zrozumienie mogą ułatwić poniższe przykłady obrazujące ile trwa rękojmia zależnie od terminu stwierdzenia wady i statusu sprzedawcy i kupującego.

Przykład 1:
Kupujący o dowolnym statusie (konsument lub nie-konsument)
02.02.2016 r. – wydanie rzeczy
02.02.2018 r. – najpóźniejszy możliwy termin stwierdzenia wady
02.02.2019 r. – najpóźniejszy termin dojścia do sprzedawcy jednego z oświadczeń (i ewentualnego wystąpienia do sądu w przypadku żądania naprawy lub żądania wymiany)

Przykład 2:
Kupujący nie-konsument
02.02.2016 r. – wydanie rzeczy
03.02.2016 r. – stwierdzenie wady
03.02.2017 r. – najpóźniejszy termin dojścia do sprzedawcy jednego z oświadczeń (i ewentualnego wystąpienia do sądu w przypadku żądania naprawy lub żądania wymiany)

Przykład 3:
Kupujący konsument
02.02.2016 r. – wydanie rzeczy
03.02.2016 r. – stwierdzenie wady
02.02.2018 r. – najpóźniejszy termin dojścia do sprzedawcy jednego z oświadczeń (i ewentualnego wystąpienia do sądu w przypadku żądania naprawy lub żądania wymiany)

Podstępne zatajenie wady a okres rękojmi

Sytuację podstępnego zatajenia wady opisuje art. 568 § 6 k.c. W takim przypadku nie obowiązuje nas 2-letni termin na stwierdzenie wady od momentu wydania rzeczy. Nadal jednak obowiązuje nas wtedy termin 1 roku na realizację naszych uprawnień tj. złożenie niezbędnych oświadczeń i ewentualne wystąpienie do sądu w przypadku żądania naprawy lub żądania wymiany rzeczy. Okres trwania rękojmi jest więc nieograniczony w zakresie możliwości stwierdzenia wady.

Inne podstawy dochodzenia roszczeń

Nawet jeśli uchybiliśmy terminom do dochodzenia roszczeń i okres rękojmi upłynął, możliwa jest próba skonstruowania odpowiedzialności sprzedawcy w oparciu o inne przepisy. Przykładem może być art. 471 k.c. mówiący o odszkodowaniu za nienależyte wykonanie zobowiązania przez drugą stronę umowy. W takim przypadku nie obowiązuje termin na zawiadomienie o wadzie, co może być istotną pomocą dla przedsiębiorców, którzy uchybili terminowi na niezwłoczne zawiadomienie o wadzie pojazdu.

Nieistniejące terminy

Kupujący często pozostają w błędnym przekonaniu, że dysponują uprawnieniem do zwrócenia towaru bez podania przyczyny w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy. Przepisy nie przewidują takiego terminu. Mylne opinie w tym zakresie wynikają z istnienia takiego terminu w obrocie konsumenckim przy zakupach na odległość (np. przez Internet). Nie jest jednak transakcją zawartą na odległość sytuacja, w której kupujący zapoznał się z ogłoszeniem przez Internet, a następnie przyjechał do sprzedawcy oglądnąć towar np. samochód w miejscu prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę. Tym samym podstawą roszczeń muszą być zawsze istniejące wady towaru, o których kupujący w momencie zawierania umowy nie wiedział.

Podsumowanie

W artykule opisano wyłącznie wycinek zagadnień dotyczących okresu rękojmi i możliwych do realizacji roszczeń. Jeśli interesują Cię ogólne informacje na temat rękojmi znajdziesz je tutaj. Różnice pomiędzy rękojmią a gwarancją znajdziesz w tym artykule. Wzory pism wykorzystywanych przy realizowaniu roszczeń z tytułu rękojmi są dostępne tutaj. Mogą być przydatne np. wtedy, gdy będziesz chciał wnieść reklamację, nie mając paragonu. Tak, jest to możliwe.

Ogólne omówienie wszystkich uprawnień kupującego przy zawieraniu umowy przez Internet (nie tylko z tytułu rękojmi) znajdziesz w tym artykule. Prawo do zwrotu towaru w terminie 14 dni bez podania przyczyny opisano tutaj. Może również zainteresować Cię artykuł o terminach odpowiedzi na reklamację obowiązujących sprzedawcę: 14-dniowym terminie przy rękojmi oraz 30-dniowym terminie w pozostałych przypadkach.

Pomoc prawna

Potrzebujesz porady prawnej lub innego rodzaju pomocy prawnej? Skorzystaj z formularza kontaktowego. W ciągu kilku godzin skontaktuje się z Tobą jeden z naszych prawników. Zapewniamy bezpieczeństwo Twoich danych osobowych i bezpłatne, wstępne informacje o możliwościach pomocy w Twojej sprawie.

Źródło obrazu: Pixabay. Domena publiczna.