Ustawą z 16.04.2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 znowelizowano ustawę COVID-19. Wprowadzono szereg zmian do dofinansowań i zwolnień z ZUS, PUP i WUP.

Nowelizacja weszła w życie 18.04.2020 r. i ma zastosowanie do nowych jak i już złożonych wniosków i zawartych umów.

Limit przychodów przy zwolnieniu z ZUS

Powszechnie w mediach pojawiły się informacje o zniesieniu górnego limitu przychodów dla przedsębiorców niezatrudniających pracowników, którzy chcą skorzystać ze zwolnienia z ZUS.

Informację o zniesieniu limitu podały strony rządowe i PAP. W ślad za nimi zrobiły to największe serwisy informacyjne.

Źródło: PAP.

Źródło: gov.pl.

Jak zmieniono art. 31zo ust. 2

Według stanu prawnego obowiązującego od 01.04.2020 r. niemożliwe jest zwolnienie z ZUS przedsiębiorcy, który opłaca tylko swój własny ZUS (nie ma pracowników) i ma przychód wyższy niż 15.681 zł.

Przepis do wczoraj wyglądał tak:

art. 31zo ust. 2.
Na wniosek płatnika składek, będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 i 321), zwanej dalej „osobą prowadzącą pozarolniczą działalność”, opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed 1 lutego 2020 r. i przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, o którym mowa w art. 31zp ust. 1, nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.

Gdyby chcieć znieść górny limit przychodu należałoby usunąć podkreślony fragment. Ewentualnie można było zrobić wyjątek do art. 31zo ust. 2 poprzez uchwalenie ust. 2a.

Nowelizacja uchwalona przez Sejm

Tymczasem zgodnie z art. 73 pkt. 65) lit. c) ustawy nowelizującej jedyna zmiana w ust. 2 polega na zastąpieniu wyrazów „przed 1 lutego 2020 r.” sformułowaniem „przed dniem 1 kwietnia 2020 r.”. Dzięki temu firmy założone po 31.01.2020 r. a przed 01.04.2020 r. będą mogły skorzystać ze zwolnienia. Utrzymano jednak górny limit przychodu.

Nowelizacja proponowana przez Senat

Nowelizacja art. 31zo zaproponowana przez Senat była tak naprawdę dziełem rządu, który rękami senatora PiS Marka Pęka zaproponował poprawkę nr 88, zgodnie z numeracją druku senackiego nr 101 Z. Poprawka ta nigdy nie zakładała zniesienia limitu przychodów, a jedynie objęcie zwolnieniem firmy założone w okresie od 01.02.2020 r. do 31.03.2020 r.

Poprawka senatora PiS konkurowała z poprawkami senatora Bobera z PSL i senatora Szejnfelda z KO. Poprawki senatorów PSL i KO zakładały bardzo szerokie zwolnienie z ZUS, w tym usunięcie limitu przychodu (poprawka nr 85, druk nr 101 Z). Mając świadomość, że Sejm odrzuci ich poprawki, zgodzili się je wycofać i poprzeć poprawkę senatora PiS.

Całość dyskusji można obejrzeć tutaj od 01:20:00 do 01:52:00 (01:44:00 przyjęcie poprawek rządu). Z całym procesem legislacyjnym można zapoznać się tutaj.

Rząd wprost mówił w Senacie o zniesieniu limitu

Cała sytuacja jest o tyle niezrozumiała, że dzień wcześniej 15.04.2020 r. członek rządu minister Łukasz Schreiber był przekonany, że limit zostanie zniesiony rękami senatorów PiS. Nie była to jedyna pomyłka ministra w sprawie ZUS.

Minister – Członek Rady Ministrów Łukasz Schreiber:
„To jest taki jasny, prosty przekaz. Możemy to przekazać przedsiębiorcom, których obejmiemy tym działaniem.
Mam nadzieję, że poprawka senatorów Prawa i Sprawiedliwości, która rozszerzy zapis o zwolnieniu z ZUS na osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, które… Ma być zniesiony maksymalny przychód w wysokości 15 tysięcy 600 zł, a więc oni również będą mogli z tego skorzystać. Wystarczy, że ta strata będzie o 15%… Wydaje się, że oni wszyscy będą mogli z tego skorzystać i nikt z nich nie będzie ukarany. Nie będą wszczynane wobec nich, tak jak tutaj mówi pan senator, żadne postępowania, jeżeli będzie kilka dni zwłoki. Zresztą już dzisiaj – takie rozmowy też mieliśmy – to się nie dzieje. Jest pewna racjonalność w podchodzeniu do tego problemu. Taki sygnał, myślę, może pójść.
Mam nadzieję, że, tak jak mówiłem, jak najszybciej zakończycie państwo prace nad ustawą i będzie mogła ona być odesłana do Sejmu, o co gorąco proszę”.

Wszystko wskazuje jednak na to, że senator PiS Marek Pęk nigdy nie zaproponował poprawki znoszącej limit przychodu uprawniający do zwolnienia z ZUS lub też nie ma po tym śladu w materiałach legislacyjnych, które analizowałem.

Gdzie powstało nieporozumienie? Czy powyższy opis nie ujmuje jakiś dostępnych publicznie materiałów? Nie wiem. Bezsporne jest jednak, że limit utrzymano, a mimo to do przedsiębiorców wysłano takie komunikaty jak niżej.

Dziennik Gazeta Prawna (źródło)

Gazeta.pl (źródło)

TVP Info (źródło)

Trzeba podkreślić, że nie do końca można winić tu media bo weryfikowanie uchwalonych przepisów bez ostatecznej treści ustawy jest bardzo ciężkie (należało porównać ustawę Sejmu, poprawki Senatu i głosowanie Sejmu nad poprawkami Senatu). Media zawierzyły deklaracjom rządu.

Definicje i wyjaśnienia

ustawa COVID-19 – ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374) ze zmianami wprowadzonymi nowelizacją, która weszła w życie 01.04.2020 r. oraz nowelizacją, która weszła w życie 18.04.2020 r.

15.681 zł – zgodnie z art. 31zo ust. 2 ustawy jest to “300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.”. Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2020 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia “na podstawie art. 19 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm.) ogłasza się, że kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2020 wynosi 156 810 zł, a przyjęta do jej ustalenia kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia wynosi 5227 zł”.

całość dyskusji – zgodnie z uchwałą senatu z dnia 16.04.2020 r. wprowadzono zmianę do art. 31zo poprzez dodanie ust. 2a i 2b (poprawka nr 72). Poprawkę tę odrzucił Sejm. Pozornie mogłoby się wydawać, że poprawka miała służyć właśnie usunięciu limitu przychodu uprawniającego do zwolnienia z ZUS dla przedsiębiorców, jednak jest to nieprawda. Wskazuje na to pogrubiona część proponowanego i odrzuconego przez Sejm przepisu.

2a. Na wniosek płatnika składek, będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, niebędącego płatnikiem, o którym mowa w ust. 1 i 2, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed dniem 1 kwietnia 2020 r.
2b. Płatnika składek, o którym mowa w ust. 1a, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, w wysokości 100% łącznej kwoty nieopłaconych należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za dany miesiąc.