Wprowadzone zakazy i ograniczenia, z uwagi na pośpiech w przygotowaniu stosownych przepisów, są ze sobą sprzeczne, a w skrajnych przypadkach niezgodne z Konstytucją. Nakładanie ograniczeń w zakresie podstawowych wolności i praw człowieka i obywatela musi odbywać się na podstawie prawidłowo stanowionego prawa, w szczególności zgodnie z podstawowymi zasadami wyrażonymi w Konstytucji.
W ostatnim czasie w mediach pojawiło się mnóstwo informacji na temat kar wystawianych przez policję lub sanepid w związku ze złamaniem zakazów i nakazów wprowadzonych przez rząd w związku z wprowadzonym stanem epidemii.
Artykuł nie ma na celu nawoływania do nieposłuszeństwa obywatelskiego i łamania zakazów i ograniczeń wprowadzony na terenie kraju w związku z panującą epidemią koronawirusa. W pierwszej kolejności dbajmy o bezpieczeństwo i zdrowie swoje i swoich najbliższych.
Stan prawny w artykule jest aktualny na 08.05.2020 r.
Mandat karny wystawiany przez policję
Jak wynika z doniesień prasowych większa część mandatów nakładanych przez funkcjonariuszy Policji dotyczy złamania ogólnych zakazów np. przemieszczania się (przed 20 kwietnia 2020) nakazu noszenia maseczki ochronnej, obowiązku poruszania się w ilości nie więcej niż 2 osoby w odległości minimum 2 metrów itp. wynikających z Rozporządzenia Rady Ministrów z 02.05.2020 r.
Należy podkreślić, że wprowadzenie nakazów i zakazów podstawowych praw i wolności obywatelskich może nastąpić tylko w przypadku wprowadzenia jednego z trzech stanów nadzwyczajnych, co dotychczas nie miało miejsca.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
art. 228.
1. W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.
(…)
3. Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.
Brak wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, który to stan nadzwyczajny odpowiada obecnej sytuacji związanej z koronawirusem powoduje, że zakazy wyrażone w treści ww. rozporządzenia uznać należy za niekonstytucyjne, a w związku z tym bezprawne.
Co zrobić przy kontroli policji?
Mając na uwadze powyższe rozważania w przypadku zatrzymania do kontroli przez Policję, która uzna że naruszyliśmy zakaz wynikający z Rozporządzenia i w związku z tym nakłada na nas mandat karny z art. 54 k.w. możemy po prostu odmówić przyjęcia tego mandatu.
Kodeks wykroczeń
Art. 54. Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.
W takim przypadku do Sądu zostanie skierowany wniosek o ukaranie, a w ramach toczącego się postępowania będziesz miał możliwość obrony.
Specyfika postępowania w sprawach o wykroczenia wskazuje, że w pierwszej kolejności otrzymasz wyrok nakazowy, w którym zostaniesz uznany za winnego popełnienia wykroczenia. Niech ten wyrok Cię nie przestraszy. W tym przypadku powinieneś wnieść sprzeciw od wyroku i wtedy toczy się zwyczajne postępowanie sądowe w ramach którego będziesz mógł przestawić swoje stanowisko.
Wzór sprzeciwu od wyroku nakazowego oraz stanowiska w sprawie o wykroczenie możesz zobaczyć tutaj.
Co jeżeli już przyjąłem mandat karny?
Również w tym przypadku masz możliwość obrony. Możesz złożyć do sądu rejonowego wniosek o uchylenie mandatu karnego przedstawiając stanowisko z jakiego powodu nałożona na ciebie kara jest bezpodstawna i dlaczego powinna zostać uchylona. Wniosek ten składasz w terminie 7 dni od dnia przyjęcia mandatu.
Wzór wniosku o uchylenie mandatu karnego możesz zobaczyć tutaj.
Co jeżeli termin do złożenia wniosku już upłynął?
Również w tym przypadku nie jesteś pozostawiony bez ochrony prawnej. Co do zasady uchylenie mandatu karnego następuje na wniosek ukaranego jego, ale mandat może również zostać przez sąd uchylony z urzędu.
Oznacza to, że jeżeli sąd uzna, że przedstawione przez Ciebie argumenty są trafne i nałożono na Ciebie mandat bez podstawy prawnej to pomimo upływu terminu do złożenia wniosku o uchylenie mandatu Sąd sam może podjąć taką sprawę i prowadzić ją z urzędu.
Wzór wniosku o uchylenie mandatu karnego z urzędu możesz zobaczyć tutaj.
Co jeszcze mogę zrobić?
Kwestie niekonstytucyjności wprowadzonych zakazów zostały również zauważone przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który apelował do rządzących o zmianę przepisów w tym zakresie w taki sposób, aby wprowadzone ograniczenia były zgodne z Konstytucją.
Rzecznik Praw Obywatelskich może podejmować czynności we wszystkich sprawach w których dochodzi do łamania podstawowych wolności i praw człowieka i obywatela. Tym samym, możesz zwrócić się do Rzecznika aby w ramach posiadanych kompetencji podjął czynności w Twojej sprawie.
Wzór wniosku do Rzecznika Praw Obywatelskich możesz zobaczyć tutaj.
Kara administracyjna nakładana przez sanepid
Odrębną, niezależną od mandatu kwestią jest kara administracyjna nakładana przez sanepid. Może być tak, że otrzymamy mandat i niezależnie od tego zostanie wobec nas wszczęte postępowanie przed sanepidem. Może być też tak, że policja nas nie ukarze, a sanepid i tak rozpocznie przeciwko nam postępowanie. Szczegóły opiszemy w kolejnym artykule.
Na prawie się nie znam, ale nie nosiłem nigdy maseczki i policja widziała mnie wiele razy a nawet rozmawiała ze mną w tej sprawie 2 razy. Nigdy nic mi nie wypisali. Jak by wypisali bym odwołał się i nawet jeśli to bym nie zapłacił. Tak samo chodziłem do lasów czy gdzie się dało, nikt nie ma prawa mi mówić co mogę a co nie jeśli nie uderza to w interesy innych ludzi.
Witam
Czy przygladal sie ktos zmianie ustawy z 2008 roku o chorobach zakaznych ?? Dzis sejm ustanowil poprawke , ktora oznajmia ze teraz ten dopisek uprawni Policje do wystawiania prawomocnych mandatow. Czy mogę prosić kogos madrzejszego niz ja o wypowiedz. Druk 684 z dnia 13 października (na stronie sejmu jest ten druk)
Pozdrawiam
Witam
To czy sąd moze mnie skazac za brak maseczki jezeli jest ona niezgodna z Konstytucją? Czy rozporzadzenie ministrow jest prawne w tym momencie ?? Skoro tylko na mocy ustawy mozna ogarniczac nasza wolnosc obywatelska.
Pozdrawiam
Ustawa z 5.12.2008 r. o „zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi” w art. 46b pkt 4 mówi, że w rozporządzeniu Rady Ministrów można ustanowić: ,,na obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie”.
A definicja zawarta we wstępie tej ustawy określa, że osoby podejrzane o zachorowanie to tylko te osoby, u których występują objawy kliniczne choroby lub odchylenia od stanu prawidłowego w badaniach dodatkowych, mogące wskazywać na chorobę zakaźną.
Z ustawy wynika, że „środki profilaktyczne”, a do takich należy obowiązek zakrywania ust i nosa w przestrzeni publicznej, można wprowadzić wyłącznie względem osób chorych i podejrzanych o zachorowanie. Wprowadzanie ich wobec osób niespełniających opisanych w ustawie warunków osoby chorej lub podejrzanejo zachorowanie – jest sprzeczne z ustawą.
Nie ma mocy prawnej. Jest nielegalne.
Wyjątki od stosowania obowiązku zakrywania ust i nos
o których mowa w $24 ust. 3, to nie wyjątki od reguły obejmujacej wszystkich, lecz wyjątki od reguły obejmującej wyłącznie osoby chore i podejrzane o zachorowanie. Pozostałych osób ten obowiązek w ogóle nie dotyczy.
Skolei rozporządzenie o nakazie zakrywania nie i ust o mówi kogo to miałoby dotyczyć bo wynika to ustawy czy patrz wyżej.
Skolei rozporządzenie o nakazie zakrywania nosa i ust nie mówi kogo to miałoby dotyczyć bo wynika to z ustawy czyli patrz wyżej.
To o wyjątkach z$24 to chodzi oczywiście o te nieszczęsne rozporządzenie MZ.
Pewnie Wojciechu nie ma Pan czasu żeby odnieść się w tak palącej obecnie kwestii?
Szanowny Panie Adamie, proszę o uzbrojenie się w cierpliwość. Treść artykułu została sporządzona w marcu tego roku i obecnie przygotowujemy jej zaktualizowaną wersję. Postaram się odpowiedzieć na wszystkie postawione tu pytania tuż po weekendzie.
Pozdrawiam
Szanowny Panie Tomaszu,
Sąd prowadzący sprawę o wykroczenie dotyczące niestosowania się do nakazu noszenia maseczek powinien rozważyć również kwestie podstawy prawnej tego nakazu i ocenić jego zgodność z obowiązującymi przepisami prawa. To czy Sędzia prowadzący sprawę podzieli nasze stanowisko w tej sprawie zależy już tylko i wyłącznie od niego.
W naszej ocenie ustanowienie za brak maseczki, jeżeli jest Pan osobą zdrową, nie powinien Pan zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
Pozdrawiam
Skoro rozporządzenie jest niezgodne z konstytucją, nakaz noszenia maski przez osoby zdrowe jest niezgodny z ustawą z 5.12.2008 o przeciwdziałaniu chorobom zakaźnym to w takim razie nieprzestrzeganie tego nakazu jest zgodne z prawem a próba wylegitymowania przez policję w tanim wypadku jest bezpodstawna? można odmówić podania danych osobowych bez konsekwencji?
Szanowny Panie Adamie,
postaram się zbiorczo odpowiedzieć na Pana komentarze. Należy wskazać, że przedstawione przez Pana wywody są trafne i obrazują problematykę bezprawności powszechnego nakazu noszenia maseczek.
Analiza przepisów ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wskazuje (art. 46a i 46b ustawy) że ustawodawca może stosować określone rozwiązania celem walki z epidemią. Między innymi można stosować inne środki profilaktyczne – w tym przypadku obowiązek noszenia maseczek. Jednakże jak słusznie Pan zauważył obowiązek ten może zostać nałożony na osoby chore lub podejrzane o zakażenie tj. osoby które nie mają objawów ale jest potwierdzone, że miały styczność z osobą zakażoną. Tym samym ustawodawca nie ma podstawy prawnej wynikającej z ustawy do nakładania nakazu noszenia maseczek ochronnych na osoby zdrowe.
Problematyka ta była już przedstawiana w licznych wystąpieniach prawników czy Rzecznika Praw Obywatelskich już w maju tego roku po poprzednim nałożeniu powszechnego obowiązku noszenia maseczek.
Tym samym osoby wobec których zostanie skierowany wniosek o ukaranie do Sądu w związku z niestosowaniem się do nakazu noszenia w mojej ocenie powinny powoływać się właśnie na brak podstawy prawnej do ustanowienia takiego nakazu w Rozporządzeniu, a zatem wskazywać jego bezprawność.
Jeżeli zaś chodzi o legitymowanie przez funkcjonariuszy policji to w tym miejscu należy zauważyć, że wykonują oni jedynie swoje obowiązku służbowe. Policjant na miejscu nie będzie z nikim prowadził rozważań na temat bezprawności ustanowionego nakazu noszenia maseczek. Zgodnie z ustawą o Policji funkcjonariusze mają prawo do legitymowania osób co do których mają podejrzenie, że dopuścili się przestępstwa lub wykroczenia. Mając więc podstawę do żądania okazania dokumentu tożsamości. Mając jednak na uwadze powyższe uwagi co do bezprawności powszechnego nakazu noszenia maseczek po prostu należy nie przyjmować mandatu i następnie po skierowaniu sprawy do Sądu przedstawić argumenty jak powyżej.
Pozdrawiam
Dziękuję za odpowiedź.
Cóż wykładnia prawa sobie, życie sobie. Nic nie stoi na przeszkodzie aby policjant uznał nas za podejrzanego o zakażenie, styczność z chorym i powiadomił miejscowy sanepid a tam już niestety fałszywe testy dadzą oczywiście wynik dodatni.
Jest już najnowsza wykładnia MZ co do nakazu noszenia masek: @MZ_GOV_PL wyjaśniło mi, że nakazując wszystkim nosić maski cały czas rozporządzenie z 9.10 bazuje na art. 46b pkt 12. ustawy z 2008 r., który mówi o nakazie określonego sposobu przemieszczania się (a nie na pkt. 4, który mówi o chorych i podejrzanych). Czyli noszenie szmaty to sposób na przemieszczanie się w przestrzeni publicznej.
A cytując bohatersko zwalczającego rzekomą pandemię prem. Morawieckiego w odniesieniu do nakładanych obostrzeń: „to rząd podejmuje decyzje”.
wyjaśnienie tej treści otrzymał na swoje zapytanie dziennikarz Łukasz Warzecha to z jego twita ten cytat
„do legitymowania osób co do których mają podejrzenie, że dopuścili się przestępstwa lub wykroczenia”
skoro brak maseczki nie jest ani przestępstwem ani wykroczeniem to nie ma podstaw nawet do interwencji nie tylko legitymowania bo niby z jakiego powodu? to nie jest stan wojenny ani wyjątkowy
Witam
Jezeli toczy sie juz sprawa w sadzie to rozumiem ze na podstawie Konstytucji RP mozna sie bronic , tak ??
Szanowny Panie Tomaszu,
jak najbardziej w Sądzie może Pan podnosić niezgodność przepisów z Konstytucją RP na etapie postępowania sądowego.
Pozdrawiam