Przepisy Tarczy Antykryzysowej były uchwalane szybko, bez koordynacji pomiędzy poszczególnymi zespołami tworzącymi przepisy i przy próbach wykorzystywaniu nowej ustawy przez polityków do osiągania swoich doraźnych celów. Poniżej opisujemy negatywne prawne aspekty Tarczy Antykryzysowej.

Rozliczenie PIT za 2019 r. do 31 maja zamiast 30 kwietnia

W komunikatach kierowanych do mediów mówiono o przesuwaniu obowiązków podatkowych. Mówiono, że rozliczenie podatku za 2019 r. będzie możliwe do 31 maja zamiast do 30 kwietnia.

Co natomiast przynosi lektura art. 15zzj ustawy COVID-19? Wprawne oko zauważy odwołanie do art. 16 § 4 Kodeksu karnego skarbowego, który dotyczy tzw. czynnego żalu.

Ustawa COVID-19

art. 15zzj.
Złożenie organowi podatkowemu zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za 2019 r. oraz wpłacenie należnego podatku (…) po upływie terminu na jego złożenie, nie później jednak niż w terminie do dnia 31 maja 2020 r. jest równoznaczne ze złożeniem przez podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych zawiadomienia, o którym mowa w art. 16 § 4 (…) [k.k.s.]. W takim przypadku organ nie wszczyna postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, a wszczęte umarza.

Kodeks karny skarbowy

Art. 16. [Czynny żal]

§ 1. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się tylko wtedy, gdy (…) uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. (…)

§ 4. Zawiadomienie wnosi się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej albo ustnie do protokołu. (…)

§ 5. Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:
1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (…).

Innymi słowy jeśli rozliczysz się za rok 2019 po 30.04.2020 r. a przed 01.06.2020 r. to popełniasz wykroczenie skarbowe, o którym mowa w art. 56 § 4 k.k.s. Popełniasz je ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi np. z art. 16 § 2 i § 5 k.k.s. Jedyna korzyść od ustawodawcy jest taka, że na mocy art. 15zzj ustawy COVID-19 przyznajesz się do popełnienia czynu zabronionego i nie musisz już pisać czynnego żalu.

Kodeks karny skarbowy

Art. 56. [Oszustwo podatkowe]

§ 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie,
podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. (…)

§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Nowy obowiązek przedsiębiorców. Umowy o dzieło w rejestrze ZUS

Niepozorną zmianę wprowadzono na mocy art. 22 ustawy nowelizującej ustawę COVID-19. Jej konsekwencje będą jednak ogromne. Od teraz każda osoba, która zleca dzieło (tj. zawiera umowę o dzieło) musi informować o tym fakcie ZUS w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy. ZUS zyskał uprawnienia do prowadzenia rejestru takich umów.

Ustawa nowelizująca ustawę COVID-19

art. 22

W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 i 321) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 36 dodaje się ust. 17 w brzmieniu:
„17. Płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy.”;

2) w art. 45 w ust. 1 po pkt 1a dodaje się pkt 1b w brzmieniu:
„1b) ewidencjonuje się informacje dotyczące zawartych umów o dzieło, o których mowa w art. 36 ust. 17;”;

3) w art. 49 w ust. 2 w pkt 8 na końcu dodaje się przecinek i dodaje się pkt 9 w brzmieniu:
„9) informacji o zawartych umowach o dzieło, o których mowa w art. 36 ust. 17”;

4) w art. 50 w ust. 17 w pkt 4 w lit. f na końcu dodaje się średnik i dodaje się pkt 5 w brzmieniu:
„5) dotyczące umów o dzieło, o których mowa w art. 36 ust. 17”.

W medialnych doniesieniach na ww. temat błędnie pisze się, że intencją – w którą nikt nie wierzy – miało być ułatwienie weryfikacji tzw. postojowego (art. 15zq), dla osób będących stronami umowy o dzieło.

Jest to nieprawda, ponieważ, zgodnie z art. 101 ustawy nowelizującej ww. przepisy wchodzą w życie dopiero 01.01.2021 r.

Tym samym ZUS zyska narzędzia do kontrolowania umów o dzieło i kwestionowania ich charakteru. Będzie udowadniał, że tak naprawdę jest to umowa zlecenia (umowa o świadczenie usług) i powinna być objęta składkami ZUS.

Źródło: https://www.pit.pl/aktualnosci/zus-kontroluje-umowy-o-dzielo-918134.

Niechlujna legislacja

Na powyższym przykładzie możemy pokazać jak nie uchwalać przepisów. Jak widać w ramce wyżej w art. 22 są cztery zmiany opisane jako 1) – 4). A tak wygląda przepis, który je wprowadza i odnosi się jedynie do zmian 1) – 3), z pominięciem zmiany 4).

Ustawa nowelizująca ustawę COVID-19

Art.101. [Przepisy wprowadzające]
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia:
1) z wyjątkiem: (…)
b) (…) art. 22 pkt 1–3, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. (…)

Tym samym zmiana nr 4) weszła w życie już teraz. Problem w tym, że odnosi się ona do nieistniejącego jeszcze art. 36 ust. 17 (bo wchodzącego w życie 01.01.2021 r.). W efekcie obowiązująca treść Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wygląda tak jak poniżej.

Źródło: LEX Wolters Kluwer.

Błąd w przepisach o pożyczce z opcją umorzenia

Oczywiście takie błędy w ustawie są najmniej istotne. Gorsze są te, które wprost godzą w możliwość otrzymania pomocy. I tak jest z pożyczką z PUP z opcją umorzenia (art. 15zzd), o której pisałem tutaj. 

Art. 15zzd ust. 1 nie mówi wprost, że trzeba zatrudniać pracowników, żeby tę pożyczkę dostać. Przepis mówi jedynie, że trzeba złożyć oświadczenie o „stanie zatrudnienia (…) w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy”. Jedynie w przypadku chęci umorzenia pożyczki mamy złożyć oświadczenie, że stan zatrudnienia nie uległ zmianie.

Po pierwsze, co stoi na przeszkodzie, żeby oświadczyć, że stan zatrudnienia jest zerowy? Po drugie, przepis nie mówi też jak obliczać stan zatrudnienia. Jest to ważne bo są sytuacje, w których do liczby pracowników wliczamy pracodawcę. Jest tak np. przy zakładaniu działalności gospodarczej, gdzie jako osobę pracującą ujmuje się przedsiębiorcę.

W efekcie, w artykułach o pożyczce w ramach Tarczy Antykryzysowej, pojawiają się niezrozumiałe kalki z innych przepisów, gdzie sugeruje się np. obliczanie stanu zatrudnienia jak przy dofinansowaniach z PFRON, co jest absolutnie błędne.

Po trzecie, pożyczka jest udzielana „na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności”, a nie na pensje pracowników. Sporny wymóg zatrudniania pracowników nie ma więc związku z celem pożyczki określonym w przepisach.

Po czwarte, każdy inny przepis ustawy, gdy mówi o pracownikach to definiuje kim pracownik jest. Ma to miejsce zarówno w art. 15g (dofinansowanie wynagrodzeń z FGŚP) i art. 15zzb ustawy (dofinansowanie wynagrodzeń z PUP) . Art. 15zzd (pożyczka) milczy na temat definicji pracownika, w efekcie czego pojawiają się interpretacje, że musi być to osoba zatrudniona na umowie o pracę. Tymczasem w pozostałych przepisach, gdy mowa o pracowniku, rozumie się przez to również np. osobę na umowie zlecenia.

Narzucanie wykładni przepisów przez urzędy

Ze względu na opisane wyżej trudności urzędy narzucają swoją wykładnię przepisów i to w sposób, który albo uniemożliwia jej kwestionowanie albo skutkuje ryzykiem tego, że będziemy odpowiadać za składanie fałszywych oświadczeń.

Przykładem jest ww. wniosek o pożyczkę. Przy jego składaniu przez portal praca.gov.pl nie da się wpisać liczby pracowników wynoszącej „0” co oznacza, że Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poprzez czynność faktyczną jaką jest przygotowanie oprogramowania do składania wniosku, narzucił swoją interpretację przepisów.

Źródło: praca.gov.pl. System zaznacza pole na czerwono i żąda skorygowania wniosku.

Niejasne przepisy dotyczące łączenia form pomocy

Z racji tego, że ustawę pisały różne, najwyraźniej nieskoordynowane zespoły, nie zadbano o zrozumiałe przepisy dotyczące łączenia form pomocy. Przykładowy problem? Konkurencyjny charakter dofinansowań do wynagrodzeń z FGŚP (art. 15g) i od starosty / PUP (art. 15zzb)  skutkuje tym, że:
a) nie możemy robić obydwu form dofinansowania do rodzajowo tego samego kosztu/wynagrodzenia w mojej DG?
lub
b) możemy dofinansować z dwóch źródeł to samo wynagrodzenie tj. 50 % z jednego źródła (FGŚP) i 50 % z drugiego źródła (starosta)?

Regulacja dotyczący łączenia pomocy brzmi inaczej w każdym z przepisów.

Ustawa COVID-19

art. 15g ust. 18 [Dofinansowanie z FGŚP]
Przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, może otrzymać pomoc z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wyłącznie w przypadku, jeśli nie uzyskał pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy.

art. 15zzb ust. 12 {Dofinansowanie od starosty]
Przedsiębiorca nie może otrzymać dofinansowania w części, w której te same koszty zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych.

Art. 15g wydaje się być mniej korzystny bo pisze o „takich samych tytułach wypłat” np. tytułem wypłaty może być: dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika nr 1. Z kolei art. 15zzb mówi o niemożności dofinansowania „w części, w której te same koszty zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych”.

Wydaje się, więc, że na gruncie art. 15zzb nic nie stoi na przeszkodzie, żeby część pensji sfinansować od starosty, a część z FGŚP. Dokonując interpretacji w drugą stronę ten problem może jednak już istnieć. Opisywane zagadnienie jest trudne dla prawnika, a co dopiero dla przedsiębiorcy, który po prostu chciałby wiedzieć z jakich form pomocy może skorzystać.

Milczenie ministerstw

Powyższe problemy pojawiają się od momentu uchwalenia przepisów, a mimo to żadne ministerstwo nie dąży ani do ich nowelizacji, ani do wyjaśnienia wątpliwości i rzetelnego uargumentowania wykładni proponowanej przez dany organ. Mimo licznych poradników dostępnych na stronach rządowych, kiedy pojawia się jeden z ww. problemów zazwyczaj jest zbywany milczeniem.

Walka polityczna

Na pewno każdy z nas słyszał o niespodziewanym zaproponowaniu poprawek przez Sejm do Tarczy Antykryzysowej, w ramach której dążono do nowelizacji Kodeksu wyborczego i kilku innych zmian korzystnych dla rządzących.

Odcinając się od oceny politycznej takich działań, bezspornym jest, że pisanie przepisów wyborczych wymagało angażowania urzędników-legislatorów. Żaden polityk (prawie nigdy) nie pisze tekstu ustawy samodzielnie. Angażuje się do tego potężny, specjalistycznie kształcony aparat urzędniczy. Skierowanie jego uwagi na sprawy wyborcze, w sposób oczywisty musiało osłabić jakość przepisów Tarczy Antykryzysowej.

Źródło: https://twitter.com/PatrykSlowik/status/1247652998739890176.

Inne błędy

Praktycznych problemów ze stosowaniem Tarczy Antykryzysowej jest wiele. Przykładowo, część form pomocy zależy od wysokości średniego wynagrodzenia za I kwartał 2020 r.  Dane te publikuje GUS, ale ich nie opublikował. Zgodnie ze swoimi przepisami ma na to czas do 07.05.2020 r. W efekcie nabory na wnioski o dofinansowanie nie mogą ruszyć, a GUS nie informuje, kiedy te dane poda.

Nieobowiązkowy (oficjalnie) formularz do dofinansowania wynagrodzeń z FGŚP ujmuje tylko spadek obrotów wartościowy, podczas gdy przepisy mówią o tym, że spadek obrotów może być również ilościowy.

We wniosku o dofinansowanie do wynagrodzeń z FGŚP mamy wskazać datę OD 01.01.2020 r., od której będziemy liczyć spadek obrotów.

Natomiast w przepisie (art. 15g ust. 9) mamy wskazać datę PO 01.01.2020 r., czyli najwcześniej 02.01.2020 r. Może być więc tak, że wypełnimy wniosek według pouczenia wybierając jako datę początkową 01.01.2020 r., a ktoś wykorzysta to jako pretekst do nieudzielenia nam wsparcia. Czy jest to mało prawdopodobne? Tak. Czy jest to mimo wszystko możliwe? Niestety tak. Takie sytuacje nie powinny mieć miejsca.

Podobnych wątpliwości lub oczywistych sprzeczności jest więcej. Wynikają one najczęściej z błędów / luk w przepisach, ale również z faktu, że są to przepisy w większości nowe, niepodobne do dotychczasowych, bez praktyki ich stosowania.

Podsumowanie

Tarcza Antykryzysowa nie jest tylko i wyłącznie zła. Na jej podstawie wiele osób otrzyma pomoc, co szczegółowo opisujemy w naszych artykułach. Zły jest natomiast sposób jej stosowania, przez który rozumiem brak rzetelnej propozycji wykładni przepisów przez organy państwowe i niepoprawianie oczywistych błędów w już uchwalonych przepisach.

W takim stanie nawet najbardziej pomocni urzędnicy pracujący w powiatowych urzędach pracy lub w lokalnych oddziałach ZUS, nie będą w stanie nam pomóc. W końcu nie ich rolą jest ryzykowanie tego, że ktoś im kiedyś zarzuci zbyt korzystną dla przedsiębiorcy interpretację przepisów, których niejasny charakter wynika z wyłącznej winy rządzących.

Pomoc prawna

Naszym celem jest udzielanie specjalistycznej pomocy prawnej przy wykorzystaniu najnowszych technologii i zapewnieniu pomocy każdemu klientowi, niezależnie od budżetu.

Tabela porównawcza

Tabela, w której na podstawie 17 kryteriów porównujemy formy pomocy dla przedsiębiorców przewidziane w tarczy antykryzysowej. Bezpłatnie otrzymasz przyszłe aktualizacje tabeli. Możesz ją kupić tutaj.

Łączenie dofinansowań. Poradnik

Dokładne opracowanie dotyczące łączenia form pomocy z ZUS, PUP i FGŚP. Podajemy przykłady, przepisy i stanowiska urzędów. Wszystko zrozumiałym językiem. Poradnik możesz kupić tutaj.

Porozumienie z pracownikami. Dokumenty

Porozumienie z pracownikami konieczne do skorzystania z dofinansowania do wynagrodzeń z FGŚP. Otrzymasz też instrukcję wypełnienia dokumentu, protokół wyboru przedstawiciela pracowników, pismo do inspektora pracy, pismo informacyjne dla pracownika. Dokumenty możesz kupić tutaj.

Subwencje dla firm z PFR, ARP, BGK. Poradnik

Tarcza Finansowa to kolejna forma wsparcia dla przedsiębiorców. Obejmuje m.in. umarzalne pożyczki. Czym się różnią subwencje z PFR, ARP, BGK i Funduszy Europejskich? Które wybrać? Te i różne praktyczne kwestie omawiamy w naszym nowym poradniku. Poradnik możesz kupić tutaj.

UWAGA. Przedsprzedaż w niższej cenie. Program subwencji jest w trakcie akceptacji przez KE. Poradnik otrzymasz do 2 dni od zatwierdzenia subwencji przez Komisję Europejską.

Porady telefoniczne i mailowe

Nie ryzykuj i skorzystaj z naszych porad telefonicznych. Możemy też przygotować ofertę dostosowaną do Twoich potrzeb. W tym celu skontaktuj się z nami mailowo.

Definicje

ustawa COVID-19 – ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374) ze zmianami wprowadzonymi nowelizacją, która weszła w życie 01.04.2020 r. (Dz.U.2020.568).

ustawa nowelizująca ustawę COVID-19 – ustawa z dnia 31 marca 2020 r.
o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2020.568).